گروه قرآن و فعالیت‌های دینی- مهدی احمدی: خداوند در آیات 58 و 59 سوره مبارکه انفال به موضوع پیمان‌شکنی دشمنان اشاره می‌کند.

طبق این آیه خداوند به مسلمانان امر می‌کند که درصورت عهدشکنی دشمنان شما هم برسر پیمان خود نمانید و به همان میزان پیمانتان را لغو کنید.

نکته جالب این آیه اینجا است که خداوند حتی پیمان شکنی دشمن را مطرح نمی‌کند بلکه می‌فرماید: حتی اگر بیم این را داشتید که دشمن قصد پیمان‌شکنی دارد می‌توانید عهد خود را به همان میزان لغو کنید و منتظر پیمان‌شکنی کامل دشمن نباشید، البته به شرطی که پیش از لغو عهد به دشمن اطلاع دهید.

به این آیات توجه کنید:

وَإِمَّا تَخَافَنَّ مِن قَوْمٍ خِیَانَهً فَانْبِذْ إِلَیْهِمْ عَلَى‏ سَوَآءٍ إِنَ‏اللَّهَ لَایُحِبُّ الْخَآئِنِینَ‏
وَ لَا یَحْسَبَنَّ الَّذِینَ کَفَرُواْ سَبَقُواْ إِنَّهُمْ لَا یُعْجِزُونَ‏

ترجمه آیات

و اگر از خیانت و پیمان شکنی گروهی (که با آنان هم‌پیمانی) بیم‌داری، پس به آنان خبر ده که (پیمان) به صورتی مساوی (و طرفینی) گسسته است زیرا خدا خائنان را دوست ندارد. (انفال 58)

و آنان که کافرند گمان نکنند که با پیمان‌شکنی خود (بر قدرتِ حق) پیشی جسته‌اند، اینان نمی‌توانند (ما را) عاجزکنند (تا از دسترس قدرت ما بیرون روند) (انفال 59)

لغو پیمان با دشمن حتی با داشتن بیم از عهد‌شکنی آنان

خیانت یعنی شکستن عهد در چیزی که آدمی را در آن طرف مقابل را امین دانسته باشند و به طور عام یعنی نقض هرحقی که قرار داد شده باشد. «نبذ» یعنی القاء و افکندن و «سواء» یعنی عدالت و برابری.

خداوند می‌فرماید: اگر علاماتی مبنی بر اینکه امری خطرناک و واجب‌الاحتراز درحال وقوع است ظاهر شد و بیم خیانت از جانب قومی داشتی در این صورت عهد را نزد آنان بیانداز و آن را لغو کن و لغو بودن عهد را به آنان اعلام کن تا شما و ایشان در شکستن پیمان با هم برابر شوید، یا اینکه تو در عدالت مستوی و استوار شوی، چون معامله به مثل خود عین عدالت است.

پیش از لغو عهد و پیمان حتماً به دشمن اطلاع دهید

خداوند لغو عهد با دشمن بدون اعلام را خیانت می‌داند و می‌فرماید: خدا خیانتکاران را دوست ندارد، یعنی اگر بدون اعلام قبلی مبنی بر الغاء پیمان با آنان قصد جنگ کنی این امر خیانت محسوب می‌شود.

«فأنبذ الیهم» از «نَبذ»، به معناى افکندن است. مراد از افکندنِ پیمان به طرف دشمن، این است که قبلاً به آنان اعلام کنید و سپس پیمان را لغو نمایید تا غافلگیر نشوند و شما هم ناجوانمردى نکرده باشید.

در آیه 59 خداوند می‌فرماید: ای محمد (ص )، تو مپندار که کافران با عذر‌تراشی و خیانت و نقض عهد از ما سبقت گرفته‌اند و ما نمی توانیم به آنان برسیم، اینان نمی‌توانند خدا را عاجز کنند و قدرت بر همه چیز منحصراً از آن خداست و او قادر مطلق است .

«على‏ سواء»، یا به معناى مقابله به مثل است، یعنى همان‌گونه که آنان در فکر توطئه و پیمان شکنى‌‏اند، شما هم پیمان را لغو کنید. یا به معناى رفتار عادلانه با دشمن است.

نکاتی درباره پیمان‌شکنی دشمن و لغو عهد و پیمان با او

بانگاهی به این دو آیه و موضوعاتی که در آن مطرح شده است در می‌یابیم که 1- پیمان به گونه‌ای باشد که دشمن نتواند آن را نقض کند. 2- به قدری هوشیار باشیم که دشمن قصد خیانت داشت فوراً مطلع شویم و پیمان را با او لغو کنیم و 3- با این دو اقدام ابتکار عمل به دست دشمن نمی‌افتد و نمی‌توانند حتی گمان کنند که از مسلمانان سبقت گرفته‌اند.

پیام‌هایی از آیات 58 و 59 سوره انفال

در مسائل مهم نظامى و اجتماعى، منتظر وقوع خیانت نباشید، بلکه باید با احتمال خیانت اقدام کنید. «و امّا تخافنّ... خیانه»

اسلام به قراردادها و معاهدات خود پایبند است و تا زمانیکه خوف خیانتى نیست، وفا لازم است. «و امّا تخافنّ... خیانه فأنبذ الیهم»

با دشمن هم عدل وانصاف داشته باشید. «على سواء»، یعنى بالعدل. لغو قرار داد از روى مقابله به مثل، عادلانه است. «على سواء»

جنگ، قبل از اعلام با کسانى که سابقه‏ پیمان داشته‏‌ایم، خیانت است. «فأنبذ الیهم... انّ اللّه لا یحبّ الخائنین»